zondag 20 maart 2011

VERSLAG 6E WEEK BONTE VLIEGENVANGER-EXPEDITIE GHANA 2011.

Donderdag 17 maart 2011 : Kintampo, herhaling van herhaling van zetten.
Zoals gezegd, ik moest het bezuren. Ik heb steeds met tussenpozen van ongeveer een half uur kunnen slapen tussen wakker worden met buikkrampen en toiletbezoek. In die tussentijd van hooguit REM-slaap traden er ook nog de meest vreselijke nachtmerries op waarvan ik de details zal besparen, maar die in ieder geval allemaal te maken hadden met de tegenvallers die ik de afgelopen weken voor m’n kiezen kreeg. Op rij verschenen de 900 nestkasten van de vogelwerkgroep Goor die letterlijk aan een zijden draadje aan de kasteeltoren van het landgoed hingen, verscheen m’n werkgever die me maar bleef vertellen dat ik m’n werk voor een jaar in 5 maanden moest blijven doen en liepen de beide doodzieke honden van m’n broer en z’n vriendin rond in m’n kamer. Al die zaken hebben me merkbaar mentaal zwaar aangegrepen. En tot op dit moment blijf ik erbij dat ik zeker een donkere persoon naast m’n bed heb zien staan ….. Zou het dan toch een bijwerking van de Lariam zijn of is het een combinatie van het ziek zijn en alle stress van deze emotioneel loodzware weken?
Dit alles heeft mij vandaag er toe doen besluiten om toch maar een afspraak op het hospital aan het eind van de straat te maken. Ik moet immers die aanhoudende en met intervallen terugkerende diarree en totale verzwakking inmiddels echt serieus gaan nemen en volgende week moet er ook nog eens een lange reis vanuit het binnenland naar Accra aan de kust gemaakt worden alvorens we naar Holland terugvliegen. En dan wil je toch ook wel weten hoe je er voor staat.
Ondertussen zijn Peter en Japheth vanochtend weer met de netten in de weer geweest en hebben zij weer een bonte vliegenvanger weten te vangen. De laatste dagen zitten we ineens weer op een gemiddelde hoger dan 1 bonte vliegenvanger per dag. En zo kruipt de expeditie langzaam naar de 50e vogel.
Peter had aan het eind van de middag nog weer opnieuw op pad willen gaan om tot in het donker een poging te wagen om op uilen en nachtzwaluwen te vangen, maar in de loop van de middag ontstaan er dreigende wolken, zien we het in de verte al weerlichten en valt inmiddels ook al meermalen de electriciteit uit. Geen goede vooruitzichten en dus wordt deze vangactie afgeblazen. Uiteindelijk blijft het in Kintampo gewoon droog, zul je net weer zien….
’s Avonds staan Peter en ik in de voortuin van het guesthouse te mijmeren over de gezondheidszorg en de lage levensverwachting voor de Ghanezen. De levensverwachting ligt hier op slechts 38 jaar en het is dus ook niet verwonderlijk dat je hier zoals in veel Afrikaanse landen overwegend jonge mensen het straatbeeld ziet bepalen. Peter vertelt daarbij dat hij vanmiddag bij het bezoek aan het marktje een oploop van mensen zag en dat er tussen de winkeltjes een man op de grond lag waarvan hij dacht dat deze dood was. Als je hier maar lang genoeg rondloopt krijg je ook met die beelden te maken. Ook had hij peuters zien spelen in één van de modderplassen langs de weg waar werkelijk de meest gore zooi in terechtkomt en die een kweekvijver voor allerlei infecties zijn. Tja, ze zijn al blij dat er überhaupt water is. Als je uit het raam van je kamer kijkt is het eerste dat je ziet ook een open riool in het midden van het pad tussen de krotten; we zitten per slot van rekening wel in de slums.
De kleine muggen die je hier teisteren als je ’s avonds even te lang buiten blijft moeten ook wel uit die open riolen komen want van die prachtige heldere regenplassen die bij ons zulke goede kweekvijvers zijn zie je hier nergens…
En zo eindig ik m’n verslag van deze alweer 6e week van de expeditie, wel een verhaal in mineur, maar als oprecht realist wil ik dat ook niet onder stoelen of banken steken, noch wil ik de zaken rooskleuriger weergeven dan ze zijn.

Woensdag 16 maart 2011: Kintampo, herhaling van zetten.
Het ging vandaag wat beter, maar de verstopping waarin de diarree inmiddels is overgegaan zorgt voor hernieuwde aanvallen van maag- en darmkrampen. De enigste vogels die ik vandaag gezien heb zijn de ons trouw met z’n zang wakker makende african white wagtail (afric witte kwikstaart), de northern grey headed sparrows (grijskopmussen) aan de overkant van de straat en de pied crows (afric. bonte kraaien) die continu overal rondschooien waar mensen leven en er dus een bende van maken.
Vanavond voor het eerst weer met de mannen naar het eethuisje geweest waar ik heerlijk heb kunnen genieten van een bord sweet and sour vegetables met echte verse ananas paprika en tomaat erin. Later op de avond moet ik die uitspatting (splurge zou Rob Bijlsma hebben gezegd) echter wel weer bezuren…

Dinsdag 15 Maart 2011: Kintampo, verjaardag in bed.
Ik moet zeggen dat één ding zeker is: zoals ik mijn verjaardag vandaag heb gevierd heb ik dat nog nooit eerder gedaan, de hele dag zwervend tussen bed, stoel en toilet. Om 05:30 uur klopt Peter op de kamerdeur en komt met cadeautjes. Een halve liters fles bier en een pakje. Nou, op zo’n fles bier zit ik in mijn huidige conditie te wachten… maar goed, een heel aardige geste van Peter. Het pakje is van Hanneke en dat heeft Peter dus al 6 weken in z’n bagage dor Ghana meegesleept. Het is het vorig jaar verschenen boekje van Dick Woets over zijn natuurbelevenissen in met name de Weerribben. Dat komt wel zeer gelegen want al die kaartspellen op de laptop heb ik ook wel weer even gehad. Ik begin meteen aan één van de laatste verhalen over Bert Haanstra. Dat spreekt mij zeker aan want niet alleen was ik altijd sterk bewonderaar van Bert Haanstra, hij was ook nog eens,weliswaar niet geboren maar wel getogen,in mijn eigen woonplaats Goor. Verder kan ik het over deze dag kort houden want die bracht ik dus in bed door. Peter en Japheth hebben vanmorgen weer gevangen en hadden 2 bonte vliegenvangers. Nadat George hen even na 6 uur had afgezet heeft hij de rest van de ploeg opgehaald en heeft ze doorgebracht naar Damongo om het vangen op 2 plaatsen tegelijk te kunnen continueren.

Maandag 14 maart 2011 : Kintampo.
Om iets voor 6 uur klopt Peter op de deur van m’n kamer om te informeren hoe het met me is.
Dat antwoord is snel te geven: maagkrampen, amper geslapen, moe, zwak en aan de schijterij.
Het is dus duidelijk dat de ploeg zonder mij op stap gaat. Om 9 uur klopt de beheerder op de deur om te informeren hoe het met me gaat. Daarna druk ik even de televisie aan om te kijken hoe het met de berichtgeving rondom de aardbeving en tsunami in Japan staat. Ik val echter precies in een scheikundig programma waarin uitgelegd wordt dat pus bestaat uit afgestorven witte bloedcellen…. Nou euh… nu maar even niet. ’s Middags zet ik de tv weer even opnieuw aan en ja hoor: een spotje waarin opgeroepen wordt om gevallen van de guineaworm door te geven. Zie je bij iemand een zwart wordende blaar waar ineens een dunne lange witte worm uit komt kruipen, dan krijg je een premie van honderd cedi. Getverd…. Weer uit die tv en maar weer even het bed opgezocht. Als ik goed en wel even lig begint er op straat een flink lawaai te naderen met zang en muziek. Het blijkt een optocht te zijn met weer twee vrachtwagens vol met dansende mensen. De optocht wordt gehouden ter ere van de gezondheid…. Nou, dat was nou ook weer niet nodig geweest.

Zondag 13 Maart 2011: Kintampo.
Vanmorgen zijn we op het plot Kintampo 1 gaan vangen en dan bewust op plekken waar eerder al een bonte vliegenvanger is gevangen en gekleurringd want Janne wil heel graag weten of deze er nog zijn en ze wil bij de vroegst gevangen vogels alsnog een datalogger aanbrengen. Als eerste lopen we naar de vangplek van blauw alu-blauw, want deze vogel is aldaar ook al meermalen teruggezien en heeft nog geen logger. Als we bij de plek aankomen zie ik hem meteen zitten. Dus staat het net al snel en kunnen we zoeken naar andere vogels.
Het is echter weer zo’n ochtend waarop het opmerkelijk stil is wat roepjes betreft. Vrijwel geen vogel laat zich horen. Maar na lang zoeken hebben we er toch nog weer een paar kunnen zetten. De laatste 2 netten worden uiteindelijk gezet op eerdere vangplaatsen in de omgeving, ook al hebben we er nu nog geen vogel gezien of gehoord. Uiteindelijk hebben we dus maar liefst zes netten staan. Dat moet wat opleveren denken we…. En inderdaad, de hele ochtend lopen we rond voor de vangst van een grey-backed Camaroptera, en twee terugvangsten, een little greenbul en een vrouwtje African red-bellied paradise flycatcher.
Dat was het dan wel weer. Peter heeft nog wel een bonte vliegenvanger met kleurringen bij één van de netten zien zitten maar heeft de kleurcombinatie daar niet van kunnen aflezen. Ik besluit om er maar eens heen te lopen en een poging te wagen. Jammer dan…. na een half uur posten zie ik de vogel niet meer terug.
De grote aronskelken die op deze plek massaal in het bos staan zijn inmiddels aan het uitgebloeid raken. Het geinige is dat bij deze plant het blad pas ontstaat nadat de bloem is uitgebloeid. Ook in dit deel van de bush zijn sommige plekken al haast onherkenbaar geworden doordat het blad aan de bomen en struiken al zo enorm ontwikkeld is.
Al meteen na het opzetten van de netten merk ik dat ik enorm moe ben geworden, en ’s middags melden zich de eerste maagkrampen alweer. Nee hè, niet weer…. Toch wel, ’s avonds haak ik af om mee te gaan eten in het centrum van Kintampo. Ik moet er op dat momnet niet aan denken om al die geuren daar in m’n neus te krijgen. Ik vraag Peter of hij niet een bakje met eten kan meenemen en dat eet ik (voor het grootste deel) op m’n kamer op. Daarna heb ik het letterlijk wel gehad en duik ik m’n bed in. Een half uur later wordt ik echter al weer wakker van slaande deuren en klapperende golfplaten. Er is ineens weer een tropische storm komen opzetten en die raast met rukwinden, donder en bliksem over Kintampo.

zaterdag 12 maart 2011: Kintampo.
Vanmorgen om 06 uur vertrokken naar vanglocatie Kintampo 2. Daar aangekomen zijn Peter en ik met de netten naar het laagstgelegen terreindeel gelopen waar Rob vorige week goede vangsten deed. De rest van de groep gaat vandaag bezig met habitatopnames. We staan versteld van de verandering die er in het terrein heeft plaatsgevonden; het is zo groen geworden dat we amper nog herkennen waar we de vorige keren de netten hadden staan. De bonte vliegenvangers helpen ons vanmorgen echter want voordat we ook maar 1 roepje horen ziet Peter er al 1 zitten op een tiental meters voor hem. We zetten snel een net op en maken dat we wegkomen. Op dat moment horen we al 2 vogels reageren.
Voor een tweede vangplek hoeven we niet ver van deze plek verwijderd te zijn want een meter of 50 verderop zit er al weer een stille vogel voor ons in de struiken. Het valt ons dan al wel op dat ze allemaal laag aan het foerageren lijken te zijn.
Vervolgens lopen we via het zandweggetje naar het deel met het Yamveld en horen ook daar een inmiddels stevig roepende bonte vliegenvanger. Ook daar staat het net snel en hunnen we dus een plek voor onze eerste ‘no-koffie-break’ zoeken. Maar daar komt het nog niet van want Peter ziet alweer een bonte vliegenvanger die zelfs aan het vechten is met een ander exemplaar. Omdat we geen netten meer bij ons hebben besluit Peter om terug te lopen naar de auto om een setje op te halen. In de tussentijd kan ik het eerste net gaan controleren. Daar blijkt dan al een bonte vliegenvanger in het net te hangen en hoor ik dat er in de struiken naast het net nog een vogel zit. Dus haal ik de gevangen vogel uit het net en maak dat ik weg kom. De vangst blijkt een gekleurringde vogel te zijn van voor het moment dat we met de transponders begonnen aan te leggen. Dat is dus waardevol voor het vaststellen van de site fidelity. Ondertussen is Peter teleurgesteld teruggekeerd want de auto bleek te zijn verdwenen; George bleek om onduidelijke redenen naar het dorp te zijn teruggereden. Tja, zul je net weer zien; normaal gesproken blijft ie altijd hier en nu is ie weg als je hem nodig hebt.
Wat de bonte vliegenvangers betreft: ze verbazen ons weer eens totaal. Zoveel activiteit en fel reagerende vogels en dan toch maar 1 vangst. Verder vangen we in de tussentijd nog meer 1 extra vogel, een klein duifje, een blue spotted wood dove. Daarna valt het weer stil tot we beginnen met opruimen want dan hangen er in hetzelfde net waar we de bonte vlieg vingen ineens 4 vogels: een pygmy kingfisher, een tawny-flanked prinia en twee grey-backed Camaroptera’s. We zagen in dit terreindeel ook nog een nieuwe Europese soort, een paapje.
Aan het eind van de middag maakt de rest van de ploeg de habitatopnames af en blijven Peter en ik op het guesthouse waar ik zelf er even een paar uurtjes voor ga zitten om het invoeren van de ringgegevens van de afgelopen dagen eens weer bij te werken.

Vrijdag 11 maart 2011: van Damongo naar Kintampo.
We hebben weer eens kunnen uitslapen. Nou ja, echt uitslapen zit er hier niet in want je ligt al vroeg in de ochtend te baden in het zweet. Bovendien werd ik na de vangactie van gisteravond getrakteerd op een been dat vannacht enorm jeukte op de plekken waar de bloedzuigers zich vast hadden gezet. Op de plekken van de beten zit een kransje kleine rode plekjes waarvan de jeuk te vergelijken is met een kwallenbeet.
Omdat we vanmorgen moeten wachten op George die ons vanuit Kintampo komt ophalen komen we op het idee om eens iets uit te proberen. Peter is in de vroege ochtend al begonnen met een eerste experiment en heeft zijn ball-chattri aan de achterzijde van het gebouw neergezet en deze voorzien van broodkorsten. Daar blijken later ineens 2 senegal coucals op te zitten waarvan er één vast genoeg zit om gevangen te worden. Het is een 2e kalenderjaarvogel want hij heeft nog enkele gestippelde veren van het jeugdkleed. Ook die coucals blijken weer van die gekke vogels die in het veld veel groter lijken dan ze zijn en in de hand lijken het net koekoeken, vooral een grote bos veren.
Er zitten al een paar dagen groeiende aantallen zwaluwen rond het stenige terrein van het guesthouse; vooral house swifts en red chested swallows (de Afrikaanse verwant van de boerenzwaluw), maar ook de geinige kleine lesser striped swallows met hun hagelslagpatroon op de borst en een cappuccinokleurig rond kopje.
We besluiten om een netje strak tegen de ingang van de galerij voor onze kamers te zetten en dan geluid af te draaien in de galerij. Wellicht duiken de vogels dan de galerij in en gaan er om de hoek weer uit waar dan het net staat. Met wat improvisatie lukt het om het net op z’n plek te krijgen en te houden. We gooien vervolgens het geluid aan en binnen een paar seconden hangt het op het pleintje al vol met opgewonden zwaluwen en een paar minuten later schieten er al 2 vogels het net in. Daar blijft het echter bij want de vogels blijken het trucje heel snel door te hebben en scheren rakelings voor het net langs om onverwijld het roer om te gooien en er weer vandoor te gaan. Het is dan ook een ander verhaal dan bij ons waar ze de drang hebben om naar de nesten met jongen terug te willen gaan.
Net na de middag gaan we in Damongo nog eerst even wat eten en moet er voor Peter nog even een document voor z’n terugreis uitgeprint worden in een klein kantoortje waar het dan al broeierig warm is.
We beginnen aan de rit die ons op het warmste moment van de dag in Kintampo moet brengen. Onderweg op de dirtroad stoppen we nog even omdat Peter foto’s wil maken bij één van de traditionele huttendorpjes. Dat leidt al snel tot de situatie dat er zich een man meldt die zegt dat er toestemming van de lokale chief nodig is en dat hij de spokesman voor hem is. Daar trapt Japheth niet in maar het duurt nog lang voordat de man bakzeil haalt en uiteindelijk net zo goed meeposeert bij dit tafereeltje dat ik toch altijd nogal beschamend vindt omdat het door veel mensen toch wordt gezien als een vorm van neo-kolonialisme waarbij ook nog eens slechts een klein deel van het dorp profiteert van de habbekrats die het ze oplevert. Om nog maar te zwijgen van de volken of religies die betaald worden voor fotografie zien als een vorm van prostitutie.
We stoppen ook nog even bij de brug over de zwarte Voltarivier en maken daar foto’s van de ondergelopen met bomen en struiken begroeide oeverlanden die ook nog wel een beetje doen denken aan onze vroegere ooibossen in de rivierenlandschappen.
George heeft om ons niet duidelijke redenen nogal wat haast vandaag en dat leidt er toe dat hij op de dirtroad met 150 km/u op een haar na over een grasshopper buzzard heenrijdt die niet eens de tijd heeft om zich te realiseren dat ie maar beter kan opvliegen en dat dan ook niet eens doet. Later op de asfaltweg hebben we tot twee keer toe bijna een aanrijding met één of meer geiten. Ik sluit in beide gevallen mijn ogen maar snel en wacht op de doffe dreun die uiteindelijk gelukkig toch niet volgt. We passeren weer de vele dorpjes van het armste deel van Ghana waar je de meest schrijnende maar vaak ook geinige situaties tegenkomt zoals een hoge vuilstorthoop waarop 3 ezels staan te grazen tussen de vele plasticzooi, een geit die op z’n kop staat in de grote vijzel waarmee de vrouwen voor hun hut of huisje de cassave en maïs fijnstampen. Verder passeren we weer een uitgebrande auto die er vorige week nog niet stond en die inmiddels ook al helemaal gestript is. En natuurlijk weer tientallen vrachtauto’s die met panne langs de weg staan en waarbij soms het gehele motorblok in een grote plas olie op het asfalt ligt.
Tegen 3 uur in de middag komen we aan in Kintampo en checken weer in in het ons welbekende prince of peace guesthouse waar we weer hartelijk verwelkomd worden door de beheerder Mkwame. Janne, Mariel en Niels zitten buiten insectenmonsters uit te zoeken en zijn in de afgelopen week zichtbaar bruiner geworden. Onderweg hadden we ook al wel gezien dat het in de afgelopen periode in het landschap al weer een stuk groener is geworden.
Het Kintampo-team heeft afgelopen dagen een nieuw eethuisje ontdekt dat eigenlijk bijna de naam restaurant mag hebben. Het is het hospitaalrestaurant dat zich, hoe raadt u het, bij het hospitaalterrein bevindt en ook die naam draagt. Het restaurant bevindt zich aan het einde van de straat waar het guesthouse ook zit en we besluiten om er dan ook maar heen te lopen. Peter blijft wachten op George die echter spoorloos is. Na enige tijd van wachten besluit Peter om dan zelf maar in de auto te stappen want hij heeft de sleutel al wel. Als hij eenmaal op pad is weet hij echter niet waar hij moet zijn… Hoe hij het uiteindelijk voor elkaar heeft gekregen weet ik niet, maar hij komt samen met George bij het eethuis aan en bestelt zijn gebruikelijke biertje. Daarna krijgt hij van Japheth een stevige reprimande over het feit dat hij met de auto is gaan rijden want daar hebben de mannen strikte orders voor ontvangen van hun meerdere. Zij zijn onze begeleiders en zij rijden dus en zijn ook verantwoordelijk voor ons. Dat is iets dat wij Nederlanders niet meer kennen, wij leven in een land waar we een houding hebben van: alles moet kunnen, ook als de regels anders zijn.
We zitten in het eethuisje in een kleine ruimte met een paar tafels en stoelen en zelfs tafelkleedjes op de tafels, en kijken met de vleermuizen aan de dakbalken boven ons hoofd zo de keuken in waar het eten nu eens een keer vers na je bestelling verwerkt wordt en waar eindelijk, eindelijk, verse groente verwerkt wordt. Het is vertederend om te zien dat er een jonge moeder staat te koken met een baby in een wikkeldoek op de rug, maar als je even later een merkwaardige geur in je neus krijgt en ziet dat in de keuken de baby even op de keukentafel verschoond wordt dan denk je daar toch wel even wat genuanceerder over…
Na afloop van de overheerlijke maaltijd, gebakken rijst met een groentecurry met kip en een glas vers geperst sinaasappelsap met een klontje ijs erin, gaan we in het centrum nog even water en ander eten inslaan en kijken toch nog maar weer even bij de bank. Verrek, de pinautomaat werkt weer, en zowaar wordt deze keer ook mijn pas geaccepteerd. Toch weer een zorg minder.