donderdag 24 februari 2011

Zonneschijn betekent niet altijd zonnig.........

GHANA 2011; VERSLAG VAN DE DERDE WEEK.

Donderdag 24 Februari 2011: Kintampo, wederom vruchteloos.

Weer met frisse moed van start gegaan op een plek waar Peter en ik nog niet eerder hebben gevangen maar waar Janne wel 1 poging heeft gedaan en op 3 plaatsen bonte vliegenvanger heeft gezien en gehoord. Bij het ter plaatse rondlopen roept er al één en we zetten het net snel op. De andere 2 volgen al redelijk snel want er roepen er meer. Daarna begint wederom het wachten… wederom… We zien ondertussen een paartje copper sunbirds waarvan het mannetje in de zon zit te glanzen als een kerstbal in de boom. Het vrouwtje zien we een paar keer met wapperende afhangende vleugels bedelen om voer of een copulatie maar meneer heeft het voorjaar kennelijk nog niet genoeg in z’n kop. Je ziet het bos nu van dag tot dag groener worden; de afrikaanse berken hebben al blaadjes van ongeveer 1,5 cm lang. Europa: het voorjaar komt eraan !!!!
We zien het paartje shikra’s weer boven onze hoofden baltsen en zien verder nog een african green pigeon en een red eyed dove. Later nog een groepje van 3 northern puffback shrikes die luid kwetterend in een berk zitten te bakkeleien met elkaar. Even later wordt duidelijk dat ze ergens voor zitten te alarmeren en begint er ook een bonte vliegenvanger mee te doen. Peter heeft even daarvoor een eekhoorn in de buurt gezien, maar of ze daar ook van over de rooie gaan?

Hanneke heeft thuis in Nederland een vraag op Ringersnet gepost waarin ze vraagt om de gouden tip waarmee we de bonte vliegenvangers beter in de netten kunnen krijgen. Daarbij een tip die we al tevergeefs geprobeerd hebben en een tip om juist geagiteerd geluid van bonte vliegenvanger te gebruiken. Dat gaan we dan maar eens testen, maar dan moeten we het wel eerst kunnen binnenhalen als het internet hier weer werkt. Ben overigens benieuwd of dat niet gewoon het ‘witt’ geluid is dat we ook al hebben gebruikt….
De vangsten zijn weer fenomenaal…. We vangen welgeteld een grey backed Camaroptera terug en bij het opruimen een tawny flanked prinia. Daar hebben we het dan ook weer mee gehad…. Tijdens het opruimen zien we van dichtbij een paartje grey woodpeckers (grijze spechten) in één van de bomen naast de netten zitten.
We hebben nu sinds onze aankomst in Kintampo NIET ÉÉN bonte vliegenvanger weten te ringen, laat staan vangen. Daar staat tegenover dat we wel veel andere zaken kunnen vaststellen zoals de toch wel onverwacht hoge dichtheden op relatief kleine stukjes resterend savanna woodland en natuurlijk de vele soorten insecten die verzameld worden. Ook hedenmiddag zitten Rob en Javed te puzzelen op de grote opbrengst die vandaag is binnengehaald uit de potvallen.

Woensdag 23 Februari 2011: Kintampo, opgeknapt !

Vanmorgen was ik al dusdanig opgeknapt dat ik het wel weer aandurfde om mee te gaan het veld in. Onderweg is het al weer een drukte van jewelste op de weg; Afrika gaat weer aan de slag. Scheefhangende overladen vrachtwagens klimmen weer dampend de heuvel op en langs de weg staat alweer een bus met pech. In het voorbijrijden zien we al een local die helemaal in
de wielkas is gekropen om te kijken waar het probleem zit; het ziet er uit alsof ie zo door de wielen van het asfalt is opgeschept.
We zijn weer richting plot 1 gereden, waar Peter en ik 4 netopstellingen hebben geplaatst waarvan alleen het ‘shikranet’ uit 2 netten bestond. Er zaten weer diverse bonte vliegenvangers te roepen zodat de plaatskeuze geen probleem was. Hetzelfde effect trad echter weer op, geen respons in de vorm van vangsten, maar hoogstens interesse in het geluid.
M’n maag begon weer een beetje op te spelen zodat ik toch maar even een rustig plekje buiten het onderzoeksplot ben gaan opzoeken alwaar ik op de rotsen toch nog even flink wat uitingen van graffitikunst kon achterlaten. De verf wordt inmiddels al weer wat dikker…..
Teruggekomen bij de netten blijkt Peter inmiddels een grey backed Camaroptera en een pygmy kingfisher te hebben gevangen. Daarna vangen we een soort waarvan we tot op heden de naam nog niet exact hebben kunnen vinden. Niet in de nieuwste birds of Ghana, niet in de birds of Western Africa en ook niet in de, toch wel zeer uitgebreide, Roberts’ birds of southern Africa. We houden het vooralsnog op een cisticola spec. Thuis in Nederland moeten er nog maar meer bronnen op nageslagen worden en contact opgenomen worden met deskundigen. Naast deze vogel vangen we nog weer een little greenbul.

Tijdens het opruimen maakt Peter ineens een spurt naar één van de netten en sprint dwars door de struik met de bijtende oranje mieren die we iedere keer zo zorgvuldig proberen te mijden. Hij denkt een bonte vliegenvanger in het net te zien hangen, maar komt teleurgesteld tot stilstand als het een grey backed Camaroptera blijkt te zijn.
Het is dus weer een vliegenvangerloze ochtend en tijdens de avondvangst (waar ik nog maar even niet aan meedoe) wordt het met de vangst van slechts 1 African Paradise Flycatcher niet veel beter. Om moedeloos van te worden, we overpeinzen er ’s avonds weer wat vanaf om een oplossing tot vangstverbetering te verzinnen. Daarbij staan we weer net te lang buiten te kletsen en zijn we op de kuiten weer lekker te grazen genomen door de mugjes of wat het ook mogen zijn. Je voelt niet dat ze gaan zitten, maar je krijgt er grotere bulten van dan van onze muggen en het vormt na een paar dagen jeuk kleine blaasjes die kapotgaan. Ach ja, de ongemakken van de tropen… dan heb ik het ook nog niet over het feit dat je hier ook gewoonweg niet vegetarisch kunt eten; zelfs bij het eten van koekjes gaat er regelmatig een miertje mee die zich lekker naar binnen heeft zitten vreten in je rantsoen. Gelukkig hebben we hier in Kintampo (nog) minder last van zweetbijtjes.

Dinsdag 22 Februari 2011 : Kintampo… ZIEK !

Een dag om kort over te zijn: koorts, buikkrampen en diarree. Ik blijf de hele dag op bed en op de kamer terwijl de rest in het veld druk is geweest met het plaatsen van insectenvallen. De vangsten van vandaag leverden wederom geen bonte vliegenvangers op.


Maandag 21 Februari 2011: Kintampo, nee hè…. ZIEK !

Vanmorgen opgestaan en de spullen klaargezet voor een vangochtend. Maar als ik een kwartiertje uit bed ben begint m’n maag ineens krampen te vertonen en voor ik het weet zit ik over te geven op de wc en volgt even later ook nog diarree. De sluizen staan helemaal open… foute boel dus en thuisblijven is het devies. En net als vorig jaar in Zambia komt het acuut opzetten nadat het lichaam nachtelijke rust heeft gehad. Ik ga maar weer op bed liggen want het gaat van kwaad tot erger. De rest is met het vangen ook niet echt fortuinlijk geweest; wederom is er niet één bonte vliegenvanger gevangen, hoewel ze weer pal naast de netten hebben gezeten.
Wel werden er in totaal 3 pygmy Kingfishers gevangen, een western violet backed sunbird en een blue spotted wood dove. Ik krijg er niks van mee en heb daar ook m’n hoofd niet naar staan.




zondag 20 februari 2011, van Damongo naar Kintampo.

Na de ervaringen van de inspannende insectenoogst van gisteravond hebben we besloten om vanochtend maar geen veldwerk te gaan doen omdat we voor 12 uur de sleutels van de kamers van het home touch guesthouse moeten inleveren. We verplaatsen ons dus weer naar Kintampo vanwege het gebrek aan accommodatie door het festival. Al vroeg in de ochtend zijn de eerste trommels in de omgeving al te horen en er zit al een gezelschap onder het afdak van de drinking bar te genieten van opzwepende traditionele muziek die luid over het guesthouse klinkt vanuit een openstaande pick-uptruck. Janne en Rob zijn nog even op bezoek geweest bij de Deense ringploeg die vandaag aan het vangen waren op hun CES-locatie in de bush. Een half uur voordat Janne en Rob arriveerden had de ploeg hun eerste bonte vlieg geringd en van een zender kunnen voorzien. Daaruit zal goed te leren zijn hoe de vogels zich hier in hun winterkwartier gedragen. Zitten ze werkelijk op een klein plekje in het bos of maken ze grotere omzwervingen? De Denen hadden in hun team al 2 zieken en 1 persoon die er hier achter was gekomen dat ie niet zo goed tegen warmte kon…

Ondertussen kreeg ik uit Nederland een SMS-je met de mededeling dat ik voor de sollicitatie waar ik hoge verwachtingen van had ben afgewezen. Dat is een zware dreun, 14 jaar heb ik er naar toe gewerkt, heel veel opzij gezet en daarmee veel gevergd van de contacten met mijn naasten om die wens vervuld te krijgen. The story of my life, veel ervaring maar niet de juiste papieren. En ervaring telt in Nederland al lang niet meer, daarom loopt alles ook zo gesmeerd in ons land waarin de opmerking ‘dat weet ik niet, ik werk hier nog maar 2 dagen en volgende week ergens anders… ‘ op vele werkvloeren zo gewoon is geworden.

Om 11 uur is de auto weer tot het dak gevuld en kunnen we vertrekken. De rit wordt weer stoffig en warm, maar na enkele uren staan we in Kintampo en kunnen ons inchecken op het inmiddels welbekende prince of peace guesthouse waar de beheerder ons met een grote glimlach en op z’n Ghanees handenschuddend ontvangt.
We zagen overigens onderweg bij het passeren van de Zwarte Volta-rivier meerdere boerenzwaluwen rondfladderen boven de brug over de rivier en de ondergelopen delen met onder andere stukjes olifantsgras. Interessant genoeg om eens nader te kijken, maar dat past nu niet in ons schema. Die soort gaan we maar eens wat aandacht geven in de vrije uurtjes die we hebben als we weer in Damongo zijn; het meertje daar trekt ons als ringers van de natte Nederlanden immers enorm.
De rest van de middag en avond wordt in alle rust doorgebracht. Peter komt ’s avonds nog even langs met een tractatie. Spiesjes met kruidig vlees van de grill van de overkant van de weg. Kruidig mag echt wel kruidig heten want de vlammen slaan ons uit de keel en het zweet breekt aan alle kanten uit. Maar lekker waren ze wel…

Zaterdag 19 Februari 2011, Damongo : insect sampling by moonlight.

Vanmorgen zijn Peter en ik nog weer op pad geweest voor wederom een poging vliegenvangers te pakken te krijgen. We zijn weer naar dezelfde hoek van het bos geweest waar we gisteren ook zaten. De vliegenvanger bij het lianenbosje liet zich meteen weer horen zodat we daar opnieuw een net hebben neergezet, maar nu net buiten het bosje omdat de vogel in het bosje zelf hoog bleef zitten en wellicht ook op afstand werd gehouden door de African Paradise Flycatcher die hier ook zit en zijn territorium flink verdedigt.
Het betreft hier een mannetje in de witte morph met een prachtige lange staart. Die willen we ook wel graag eens in de hand bekijken, maar goed, het gaat hier om de bonte vliegenvangers
Het tweede net zetten we neer op de plek waar we gisteren het laatst waren begonnen en waar naast een bonte vliegenvanger ook nog 2 spotvogels en een fitis in de boompjes zaten.
Het derde net hebben we over het natte deel van de gully gezet waar het mooi groen is en naar onze inschatting vast veel vogels komen om te drinken. Bovendien krioelt het boven het watertje van de vliegende insecten dus vliegenvangers moeten ook gek zijn op deze plek.
Het wachten kon beginnen.. we zien weer regelmatig purple touraco’s aan ons voorbij vliegen, rond de palmbomen scheren palm swifts krijsend achter elkaar aan en de Senegal parrots gaan weer flink tekeer in de toppen van de Afrikaanse berken waar de bonte vliegenvangers ook zo graag gebruik van maken. Ook zien we nog een haas voor ons uit rennen. Dat zijn hier een soort woestijnhazen die op nog hogere poten staan dan de onze.

De vangsten vielen echter weer flink tegen. De eerste ronde langs de netten leverde niets op en pas later op de ochtend hadden we wat te meten. Het ging om 2 grey backed Camaroptera’s die al een ring droegen. Omdat we hier midden in het gebied zitten waar ook de DOF (de Deense SOVON) onderzoek verricht ligt het voor de hand dat het ringen uit hun project zijn. Dat wordt later bevestigd door Javed die ook al geassisteerd heeft bij het DOF-onderzoek. De derde vogel die we vangen is weer een pygmy kingfisher. Helaas kunnen we die vogeltjes niet ringen omdat van die maat geen ringen aangeschaft zijn.
’s Middags heb ik na een lekkere fufu-maaltijd de siësta maar op één manier gebruikt, slapend…. Overigens nog een leuk voorval in het eethuisje: de serveerster daar kent ons inmiddels wel en komt direct naar ons toe met de mededeling: ‘we hebben geen bier meer’ ‘O.K. doe dan maar een colaatje’ Maar Peter reageert vervolgens door te zeggen dat er toch gewoon bier in de koeling staat? Oeps, ja inderdaad, ‘dat klopt, maar dat zijn kleine flesjes’ is de reactie…. Typisch Afrikaans…

Om 16 uur zijn we weer naar het plot vertrokken om de insectenvallen te gaan legen. Onderweg komen we regelmatig busjes, karren en vrachtwagens volgeladen met mensen tegen. Die zijn allemaal van heinde en verre afkomstig en onderweg naar het naderende festival in Damongo. Het is niet te geloven wat je dan allemaal ziet. Bussen met een stapel van zeker 2 tot 3 meter matrassen. En vaak zitten daar dan nog weer mensen bij tussen, of zitten er alleen maar mensen op het dak die zich aan de dakdragers of aan een touwtje vasthouden teneinde niet door het gerammel en geschud op de wasbordweg van de wagen afgegooid te worden. Tsjonge, wat moeten die mensen geradbraakt zijn en longen vol met stof hebben als ze op hun bestemming aankomen.
Om nog maar te zwijgen over de mensen die met 2 of 3 tegelijk op een bromfiets of motorfiets zitten en in de stofwolken van tegemoetkomend verkeer of achter de bussen aan mogen happen. Wat een bonte stoet.
Voor het verzamelen van de insectenmonsters splitsen we ons op in 3 groepjes en trekken gewapend met GPS (om de plotjes terug te kunnen vinden en uiteindelijk ook de hoofdweg….) Uit de potvallen moeten de insecten geteld en verzameld worden en ook moeten de flight interceptionvallen die in de bomen zijn gehesen naar beneden gehaald worden om geleegd en uitgezocht te worden. Een heel karwei dat over een gebied van ruim een kilometer in de bush moet worden uitgevoerd en op 9 plaatsen met ieder 4 potvallen en een flight-interceptionval gedaan moet worden.
Halverwege de exercitie merken we dat we het niet gaan redden voor het donker. Zelf heb ik daar natuurlijk weer niet op gerekend en heb dus geen hoofdlamp bij me. Dus moeten we de laatste vallen samen legen onder het licht van één lampje.
Ondertussen wordt het later en later en beginnen stof en zweet zich steeds makkelijker op het lichaam te mengen. De laatste plot zit vlakbij de rotsen van de escarpment en 2 maal horen we daar een kerkuil vertrekken voor z’n nachtelijke jachtpartij. De terugweg naar de hoofdweg moet dus ook met 1 hoofdlampje gebeuren en ik kan je vertellen, dat loopt heel raar. Helemaal als je dan ineens moet stoppen omdat je in het schijnsel van het lampje een grote slang voor je ziet kruipen. Het is een zwarte mamba, één van de meest gevreesde slangen van de regio. Hier op deze plek een beet van zo’n beest en je kunt het vergeten…

Eenmaal op de hoofdweg teruggekeerd blijkt de auto nergens te bekennen en gaan we dus maar lopen. We zien in de verte het schijnsel van een voertuig en lopen er maar naar toe.
Het blijken 2 mannen te zijn die vervolgens juist ons om hulp vragen. Ze hebben een gebroken ketting van de motorfiets en geen lampje en staan dus op de tast te voelen wat er aan de hand is. En daar staan we dan, mensen te helpen zonder iets voor ze te kunnen betekenen. Na ongeveer een kwartiertje arriveert George met de auto. Hij blijkt te zijn gestuurd door Rob en Peter die iets vroeger klaar waren en de 4 kilometer maar naar de guesthouse maar zijn gaan lopen. Tsjonge, wat kan een koud biertje na afloop van zo’n karwei dan lekker smaken zeg….

Vrijdag 18 Februari 2011: evenaring…

We zijn onze derde week gestart. Vanochtend zijn we door George gedropt om te gaan vangen op dezelfde locatie als gisteren. Rob, Janne en Javed worden daarna opgehaald om de zelf gefabriceerde insectenvallen te gaan plaatsen. We hebben van Janne 3 waypoints voor de GPS meegekregen van de plekken waar zij gisteravond meerdere bonte vliegenvangers heeft gehoord/gezien. Het eerste deel van de looptocht door de bush lopen we inmiddels op routine, de rest met behulp van de GPS. Na 800 mtr lopen zijn we ter plaatse en staan precies op een vrijgemaaid baantje. We horen daar ook al meteen een bonte vliegenvanger roepen, dus het net staat snel op. Binnen de kortste tijd horen we een andere vogel roepen en die zit op een plek waar ook al niet al te veel gemaaid hoeft te worden. Dat scheelt wel bij een ochtendtemperatuur van toch zeker al 25 graden… De Senegal papagaaien zijn vanochtend weer erg luidruchtig. We zien weer een groepje van 8 stuks en ook een aantal losse exemplaren. Daarnaast weer de zeer luidruchtige purple turaco’s.
De tweede plek blijkt een topplekkie te zijn want al om 8 uur hangt daar een bonte vliegenvanger in het net. Dat is nummer 24 en daarmee hebben we de aantallen van de verkennende drie weken durende expeditie van 2009 geëvenaard. De vogel krijgt de volledige, uitgebreide behandeling en daarna de vrijheid terug in de hoop dat we hem nog eens een keer terugzien of er een terugmelding van ontvangen…
De vangsten vallen na die vogel wel volledig stil. En ook in het bos zien we niet zo heel veel beweging meer. Ik loop nog een flinke luisterronde om nog meer vogels te vinden, en stuit op een groente-akkertje midden in de bush. Er zijn op een veldje van zo’n 30 bij 30 meter keurig bedden met groente en kruiden gemaakt. Er staan in ieder geval tomatenplanten en pepers. Naast de bedden zijn enkele putten gegraven voor de watervoorziening. Deze staan tot de rand vol want het veldje ligt in het laagste deel van de gully die het regenwater van het escarpment (niet permeabele rots) afvoert naar lager gelegen delen. Bij één van de putten vliegt een green backed heron (groene reiger) weg en bij nadering blijkt al snel waarom. Er zitten vele tientallen kleine kikkertjes in en rond de put, snacken voor de reiger dus…
In één van de netten vangen we nog een orange cheeked waxbill, en dan is het met de vangsten gedaan. Maar bij het afbreken zit er natuurlijk weer de gebruikelijke bonte vliegenvanger naast het net…

We sjouwen terug naar de hoofdweg en komen daar toch net ruim een kwartier te laat aan.
De auto staat er echter niet en dus verzend ik een sms dat we klaar staan.
Daar komt geen antwoord op en we wachten dus nog maar een tijdje.
Na een uur komt uit de volledig andere richting dan toch de auto aangereden.
George stopt en begint meteen enorm tegen ons uit te vallen want volgens hem stonden wij op de verkeerde plaats. Hij zou ons hier niet gedropt hebben, maar een eind verderop door de bocht…
Daar stond hij dus te wachten…. Tot op dit moment ben ik er heilig van overtuigd dat hij ons wel op deze plek gedropt had want we hebben gewoon het vertrouwde paadje kunnen volgen dat we de afgelopen dagen ook hebben gelopen. Hadden we op zijn plek gestaan, dan hadden we veel verder schuin moeten doorsteken om ter plaatse te kunnen komen. Maar goed, van een boze Afrikaan win je niet…
We komen op het guesthouse en verfrissen ons even lekker onder de ware douche. Door de boven over het dak liggende leidingen is je eerste douchewater op deze tijd van de dag altijd flink warm. Daarna begint de afkoelende douche dus pas, al is die ook nooit echt koud te noemen….
Na het middageten begin ik eens even aan het uit elkaar peuteren van het door de koeien vernielde net. Dat valt niet mee met al die takjes en bladeren die hier allemaal hard, stug en stekelig zijn. Na een uurtje geloof ik het wel en ga maar eens wat anders doen. Administratie bijvoorbeeld.
Vanmiddag zagen we bij terugkeer uit het dorp een albino jongetje achterop een fiets. Die hebben het hier in deze culturen moeilijk want ze worden vaak voor heksen aangezien, helemaal als het ook nog eens een meisje is.
Over de lotgevallen van deze kinderen gaan de meest vreselijke verhalen rond.