donderdag 20 mei 2010

Het keerpunt...

Drie dagen geleden was de rek er bij een aantal nesten van boomklevers uit. In één kast lagen 5 dode jongen en buiten de kast trof Marcel Visser de resterende 3 jongen helemaal versmeerd op de grond aan. Het was al snel duidelijk wat er aan de hand was: het is een fenomeen dat ook van spreeuwen bekend is; als de ouders bij schaarste een te eenzijdig pakket voer aanbrengt en het aantal emelten hoger wordt dan 75 procent van het voedsel, dan breken de vliezen van de faeces, kunnen de ouders deze niet meer afvoeren en versmeren de jongen zichzelf in hun nest. De volgende stap in deze kettingreactie is dat ze nat en onderkoeld raken, een longontsteking oplopen en sterven. De drie jongen die buiten de kast werden aangetroffen moeten in een laatste ultieme overlevingspoging de vrijheid vroegtijdig ingesprongen zijn. Vliegen kunnen ze dan nog niet, dus dat maakt ze vervolgens buiten het nest ook erg kwetsbaar voor predatie door diverse rovers die op de loer liggen en op hun beurt in de meeste gevallen ook hongerige monden te voeden hebben...
Dezelfde dag troffen we nog 2 andere nestkasten met boomklevers aan die in dezelfde misére verkeerden. In deze gevallen waren er nog geen jongen dood, maar sprongen enkelen van hen al wel 4 of 5 dagen te vroeg de nestkasten uit. Omdat deze kasten toevallig aan de asfaltweg door het park hangen waaraan ook onze kantoorcaravan staat en dus regelmatig onderzoekers met ladders langs komen fietsen leidde dat meermalen tot het tafereel dat er weer een ladder in de berm gelegd werd en iemand voorovergebogen door de berm liep te graaien om jonge boomklevers te vangen. Op een gegeven moment trof één van ons ook een natuurfotograaf aan die het wel een interessant onderwerp vond om meerdere jonge boomklevers op een plaat te krijgen terwijl ze in volledige wanhoop zaten te rillen en om voer te bedelen. Dat ze er normaal niet zo uitzien wist de man niet eens.... En zo begon aan het eind van die dag de avond met de wetenschap dat er zwijnen rondlopen, de bewoner van de naastliggende woonboerderij 2 katten heeft rondlopen en er zich een boommarterterritorium in dit deel van het park bevindt. De volgende dag waren alle jongen echter nog aanwezig behalve één... die lag amper een half uur na opening van het park al platgereden op het asfalt pal voor de nestkast.
En ja, dan die boommarter: Marcel had nog niet uitgesproken dat het maar goed was dat we met deze slechte resultaten voor de vogels nog geen predatie door een boommarter hadden gehad of..... ik trof de eerste kast aan die leeggevreten was! En verder op de dag nog eens drie kasten waaruit enkele jonge vogels en/of een adulte vogel gesleurd en opgevreten was. Het was duidelijk, om te voorkomen dat er weer flink wat onderzoeksvogels opgevreten zouden worden moesten de marterwerende korfjes maar weer voor de dag gehaald worden. En zo werden er extra krachten van kantoor gehaald om tijdens de drukste dagen van het seizoen een extra klus te klaren. Inmiddels zijn we drie dagen verder en hebben we al twee kasten aangetroffen waarbij de boommarter ons te slim af is geweest; hij/zij heeft gewoon bij de bevestigingsspijker van de bodem zitten knabbelen tot deze er uitviel of de jongen door een klein gat naar buiten te trekken waren. Tja, en zo kun je bezig blijven om weer wat te verzinnen. Vanzelfsprekend maken ook de boommarters onderdeel uit van het ecosysteem, maar het onderzoek zou totaal in het honderd lopen als we aan het einde van het seizoen met tientallen kasten zonder onderzoeksresultaten zouden zitten, dat is het dilemma.
Ondanks de nog steeds koude nachten zijn de vogels over hun dieptepunt heen. Vier dagen geleden troffen we nog jonge koolmezen aan die op hun 9e dag net zo zwaar of lichter waren dan op dag 6, maar omdat het weer overdag aanzienlijk beter is geworden (gisteren en eergisteren leek het zelfs wel voorjaar !) en de rupsen nu echt groter van formaat zijn gaat het ineens stukken beter met de jonge mezen en zit er ook weer iets groei in de blaadjes van de inlandse eiken. Ook de boomklevers hebben het weer prima en vanaf morgen vliegen de eersten waarschijnlijk op de normale berekende uitvliegdag uit.
Leuke waarnemingen van de afgelopen dagen : een prachtige, adulte, geringde havikvrouw op ongeveer 15 mtr afstand naast het pad plukkend van een pas geslagen duif, het aflezen van de kleurcode van een pimpel die 3 uur daarvoor was geringd en vandaag zelfs een pimpel die 10 minuten nadat ik er kleurringen bij had aangelegd al vrolijk zat te badderen in de waterbak naast de caravan.
De koolmezen van het vroegst uitgevlogen legsel beginnen vermoedelijk in de buurtkast inmiddels aan een tweede broedsel. En voor het eerst heb ik het deze week meegemaakt dat er in een kast waarin alle jongen waren doodgegaan gewoon iets nieuw nestmateriaal was aangevoerd en er inmiddels al het eerste nieuwe ei in lag. Dat zal lekker gaan ruiken als het broeden begint.... Ook zwierven er inmiddels een paar families staartmees met pas uitgevlogen jongen door het bos. Nu we het over families hebben : vandaag een pimpelman gevangen die zich gisteren niet liet vangen. Wat bleek : hij was gisteren al eerder gevangen.... in een andere kast met jongen van exact dezelfde leeftijd. Een polygame man dus. Het is bekend dat in heel wat pimpelnesten meerdere jongen met verschillende vaders zitten, maar het gebeurt maar weinig dat die andere vaders ook daadwerkelijk helpen met het voeren van de jongen in meer dan 1 legsel. Ach ja, niks menslijks is hen vreemd....