dinsdag 26 januari 2010

Derde verslag boerenzwaluwproject in Zambia.

Zaterdag 23 Januari 2010: van Kabwe naar Chisamba.
Het was vanmorgen bij het opstaan meteen al dreigend in de lucht en op het moment dat we goed en wel aan de zwaluwen begonnen regende het al. Net bij aanvang van de regen zat er ineens een vogel op de ball-chattri die Peter ditmaal dichter bij de electric-fence om het erf had geplaatst. Er zaten pied crows in de buurt van de val en dus denk je bij het zien van een zwart met witte vogel op de val al snel dat het één van die vogels is die gevangen is. Voor Peter zijn kennelijk Afrikaanse bonte kraaien minder interessant want hij loopt rustiger naar de val dan ik hem dat ooit eerder heb zien doen. Als hij een tijdje later terugkomt zit er alsnog een grote grijns op zijn gezicht. ‘ Weer een nieuwe handsoort ’ is zijn eerste antwoord op de vraag welke vogel hij gevangen heeft. Het blijkt toch een roofvogel te zijn geweest…… er zit een zwart met witte sperwerachtige in de bewaarzak en het blijkt te gaan om een Gabar Goshawk in de zwarte morph. Wat een opmerkelijke kleurstelling is dat en wat een mooie vogel. De bijeneter van gisteravond moet eerst nog geringd worden, en dat blijkt geen sinecure te zijn. Net als bij ijsvogels hebben bijeneters heel korte pootjes en blijkt er ook een speciale maat ringen voor te zijn die we niet hebben. We vinden hier een oplossing voor door met een vijl een stukje van de grotere ringmaat af te vijlen. De ringcentrale van SAFRING heeft hier absoluut geen moeite mee weet Bennie te vertellen, als de vogel er maar geen ongemak van kan ondervinden mag je gerust voor een andere ringmaat kiezen. We wachten nog een tijdje of het droog wordt maar het mot er toch van komen, we moeten gaan. Afscheid van de Burtons in de regen dus, en wel op een moment dat hun verjaardagsfeestje in het water begint te vallen. In Kabwe gaan we eerst nog even een paar boodschappen bijhalen en gooien we de tank nog weer vol. Voor 350.000 Kwacha kunnen we weer een paar dagen rijden. Bij de supermarkt zijn de jongens die daar met tientallen rondlopen meteen weer enorm onder de indruk van de klompen van Peter; ze lachen zich rot en in korte tijd komen ze van alle kanten kijken wat er aan de hand is. Het is onbegrijpelijk voor ze dat je kunt lopen op schoenen van hout. In Kabwe was het overigens droog en leek het er op dat het ook vrijwel niet geregend had. Bij de spoorwegovergang in Kabwe bevindt zich een politiebureau en daar zijn ze op het idee gekomen om midden in de stad een roadblock op te werpen. Er worden zelfs auto’s van de weg gehaald die helemaal uitgepakt moeten worden. Bennie wordt slechts naar het rijbewijs gevraagd en krijgt als opmerking dat hij een Zambiaans rijbewijs moet gaan halen. Verbazing alom natuurlijk, want hij heeft toch een internationaal rijbewijs? Jawel, maar als je langer dan 3 maand in Zambia verblijft moet je een nieuwe halen… Bennie blij dat hij vlak voor het verstrijken van die periode vertrokken is….
De reis naar Chisamba verloopt vlotjes en voorspoedig, onderweg geen oponthoud en slechts 1 verongelukte vrachtwagen; deze heeft met een lading oliedrums op de kop gelegen en de lading staat alweer bij elkaar in de berm. Vanzelfsprekend is er wel weer een oilspill bij komen kijken, maar dat wordt hier opgelost met de methode “zand erover”.
Bij aankomst op Fringilla farm halen we de sleutels van de chalets en trekken weer in in dezelfde huisjes van de eerste periode. Op bed ligt weer netjes een nieuw stukje zeep op de handdoeken, ditmaal de variant met stukjes perzik en geslagen room; je zou er zo je tanden inzetten… Peter duikt meteen het bed in want die is nu aan de beurt om ziek te worden.
Hij voelt zich sinds gisteravond al niet helemaal lekker en heeft precies dezelfde klachten die ik een paar dagen geleden had. Hij blijft dan ook achter als Bennie en ik naar Zambeef gaan voor het avondvangen. Ik zie ‘smiddags op de campsite nog weer twee nieuwe soorten in één van de bomen zitten, een Levaillant’s african Cuckoo en een scarlet chested sunbird, vanzelfsprekend een man want anders had ik hem niet herkend.
Een bewaker van Fringilla komt op mij aflopen en is geïnteresseerd in wat ik aan het doen ben. Hij begrijpt ook totaal niet wat ik met die verrekijker doe en waarom ik in die 2 glazen kijk. Ik leg het hem uit en laat hem er ook doorheen kijken om hem zelf te laten zien dat je alles dan 10 keer groter en dichterbij ziet. Hij valt om van verbazing en lacht zich slap van het plezier dat hij er aan beleefd. Hij kijkt richten de mensen die voor één van de andere huisjes zit en schrikt zich een hoedje op het moment dat er oogcontact is…. Dat wil hij ook wel hebben zo’n ding…. Onvermijdelijk komt de vraag hoeveel zo’n kijker kost: ik dus even snel aan het omrekenen in Kwacha’s… ‘it will cost you 15 million Kwacha’s sir’ ! Zijn ogen worden drie keer zo groot en rollen haast uit zijn hoofd. Opnieuw begint hij het uit te schreeuwen van het lachen. Ik vertel hem dat je er ook een auto van kunt kopen, waarop zijn antwoord is: ‘I think it’s better to buy a car sir…’
Peter blijft tijdens het avondvangen toch maar liever thuis en dus vertrekken Bennie en ik naar Zambeef. De netten staan lekker vlot en het wachten kan beginnen. Er vliegt weer van alles over en voorbij, maar op zwaluwen is het lang wachten. Tegen 18:30 uur zijn er ineens een stuk of 5 en ze vliegen enkele rondjes boven de netten. Daar blijft het echter bij zodat we kunnen concluderen dat de slaapplaats zich kennelijk (nog) niet heeft hersteld. We sluiten de avond af met de constatering dat we een stuk of wat zakjes met rietzangers en een paar wevers en widows hebben en maar 1 bewaarbun met daarin zegge en schrijven 6 boerenzwaluwen….

In het restaurant treffen we de Nederlandse managementtrainer nog weer voordat hij morgen naar Nederland terugvliegt. Hij vraagt of we al verbeteringen in de bediening en dergelijke merken en dat is inderdaad een feit, er straalt meer betrokkenheid en belangstelling uit van het personeel. Ik denk echter dat het van grote invloed is dat er hier geen systeem van prestatieloon heerst, niemand zal daardoor extra zijn best gaan en willen doen en de middelmaat wordt dan denk ik al snel weer de norm. Ik zie in het restaurant aan het dessertbuffet vlak naast ons zich nog wel iets leuks voltrekken: een Zambiaan schept lekker wat dessert op z’n bordje, pakt daarna de koffiekan die er ook bij staat en schenkt zich een lekkere scheut koffie over zijn dessert heen. Tja, hij zal wel gedacht hebben dat het één of andere zoete saus was of hij weet niet beter en denkt dat dit de gewoonte is… Onderweg terug naar de camping merken we dat de maan al weer flink aan het wassen is; je kunt je al weer goed oriënteren op het licht van de maan. In het schijnsel ervan zien we op de zandweg een stuk of drie van die grote huisjesslakken met huisjes van een cm of 7 rondkruipen; die zijn in ieder geval blij met wat nieuwe neerslag.

Totalen avondvangst (45 mtr net) :
----------------------------------

Boerenzwaluw 6
Red-billed quelea 6
Red-headed quelea 2
Red-shouldered widow 1
Rietzanger 5
Afrikaanse kleine karekiet 2
Red-collared widow 1
Golden bishop 1
----------------------------------
Totaal : 28 nieuw geringde vogels.


Zondag 24 Januari 2010: Chisamba, ZOS watervogeltelling. Watervogeltelling???
Het wegringen van de vogels van gisteravond was ditmaal natuurlijk een koud kunstje. Daarna hebben we snel ontbeten en zijn Bennie en ik naar Fringilla gelopen om daar de mensen van de ZOS te ontmoeten die vandaag een watervogeltelling gaan houden op het Zambeefterrein. Dat dachten we tenminste… Er was weer eens miscommunicatie geweest waardoor de tellers vorige week Zondag hier op de parkeerplaats stonden in plaats van vandaag. Dus hadden ze besloten om de telling dan maar meteen uit te voeren en de dag van vandaag maar om te zetten naar een excursie. En dus kwam de parkeerplaats vanochtend volgereden met grote terreinwagens met een 25-tal leden van de ZOS van diverse pluimage. Daarbij overwegend blanken, en overwegend mensen op leeftijd. En weer veel mensen met hun roots in Zuid-Afrika of Zimbabwe. En zo vertrok een hele stoet van een stuk of 13 terreinwagens richting Zambeef. De wachten bij het hek wisten even niet hoe ze het hadden… Na wat onduidelijkheid bleek dat men ging parkeren in de boomgaard bij Theo aan het grote meer. Daar wandelden we de dam op en hebben we als eerste locatie het meer uitgekozen. Daar zaten op de bekende plek weer een vijftal pied Kingfishers en een giant kingfisher. Verder vloog er tot 3 maal toe een african fish-eagle met daarbij in ieder geval ook 1 jong.
Even later passeerde er ook nog een bateleur, daarmee de eerste nieuwe soort voor de dag Even later volgden nog de green wood hoopoe en zag ik ook nog een fitis in de struiken zitten. De eerste die we nu pas zien; we hebben er zelfs niet één bij de Burtons gevangen terwijl ze er vorig jaar best wel redelijk talrijk zaten.
We hebben nog op 2 andere plaatsen staan kijken maar dat leverde voor Bennie en mij slechts het bekende pakket aan soorten op. De groep genoot echter zichtbaar en kon de ochtend afsluiten met in totaal toch 86 soorten op de lijst. Het was inmiddels erg warm geworden; het begon vanochtend meteen met een onbewolkte hemel en dus liep het al snel op.
De thermometer moet vanmiddag waarden van 35+ graden celcius bereikt hebben. Dus werd het weer zaak om het vanmiddag erg rustig aan te doen. Peter was inmiddels weer flink opgeknapt en is vanavond weer gewoon meegeweest naar de zwaluwenvangst. Dat werd betreffende de boerenzwaluwen toch weer een teleurstelling. Vooral omdat we gehoopt hadden dat er nieuwe aankomst zou zijn geweest omdat we tijdens de excursie toch wel heel wat zwaluwen zagen rondvliegen. We hadden op een gegeven ogenblik een groep van ongeveer 50 tot 70 zwaluwen boven de netten hangen, maar die waren ineens weer spoorslags verdwenen. Toch was er sprake van verbetering… we eindigden met 7 in plaats van 6 boerenzwaluwen… Het buffet in het restaurant serveerde vanavond weer rupsen. Gelukkig was er nog genoeg als alternatief en dus werd er toch maar gekozen voor parelhoen in bruine bonen. Bennie heeft de nieuwe gasoven-fired pizza’s geprobeerd en dat beviel hem uitstekend. Het was weer behoorlijk rustig in het restaurant en het personeel was al snel met andere dingen bezig nadat de manager met een grote schaal dessert het restaurant had verlaten. In de open keuken zagen we van buitenaf dat ze op de computer een spelletje spider solitaire zaten te spelen. ….

Totalen avondvangst (45 mtr net) :
----------------------------------

Boerenzwaluw 7
Oeverzwaluw 2
Rietzanger 1 + 1 eigen terugvangst.
Orange-breasted zebra waxbill 3
Red billed quelea 2
Red bishop 1
------------------------------------------------------
Totaal 16 vogels nieuw geringd en 1 eigen terugvangst.


Maandag 25 Januari 2010: ochtendvangst in Chisamba en daarna naar Lusaka.
Peter is inmiddels weer helemaal opgeknapt en liep vannacht al regelmatig door de chalet te spoken. Om 4 uur zat hij al met kleren aan achter de computer, hij dacht dat het al later was… We zijn om iets over 5 vertrokken om te gaan ochtendvangen. Bij aankomst begon zich al een magnifiek ochtendrood aan de horizon af te tekenen en we zagen dat de lucht weer geheel onbewolkt was. Er zou ons dus wel weer een hete dag te wachten staan. Er was ook zware dauw geweest en tijdens het opzetten van de netten waren we in no time kletsnat. De vogels hadden er weer zin in want ze vlogen al in half openstaande netten. De eerste ronde bracht meteen veel rietzangers en 3 grote karekieten. Bij het uithalen liepen er weer een paar black crake’s onder de netten door. Ondertussen kwam er nog even een groep van 11 pink-backed pelicans overvliegen, en begonnen er hele slierten ibissen en koereigers richting het slachthuis te vliegen. Tussen alle rietvogels en quelea’s hadden we vanmorgen nog weer een nieuwe soort die zich nog niet vertoond had, een tropical boubou, ook weer zo’n felle bijter met forse snavel voorzien van een lekker extra haakje. Andere tractaties op dit martelwerktuigenniveau waren nog 3 thick-billed weavers. Appelvinken op turbodrive die een stukje vlees uit je vinger wrikken als je ze de gelegenheid daartoe geeft. Maar met die krachtige snavels bouwen ze wel de prachtigste heel fijn en glad afgewerkte bolvormige nesten. We hadden het niet echt verwacht, maar ook hier vangen we een sunbird, en wel een mooie man van de coppery sunbird. De lens van de fotocamera krijgt het weer zwaar te verduren…. Na 9 uur begint de zon echt genadeloos te branden en beginnen de gieren en arenden ook actief te worden; we zien een adulte african fish eagle overzeilen richting het grote meer en er komt ook nog een hooded vulture over. Ook komt er nog snel een red-necked falcon aangevlogen die kennelijk plannen had om in de mast bij het pompgebouwtje te gaan zitten maar niet op onze aanwezigheid gerekend had. E hebben besloten om vanaf nu ook de quelea’s te ringen omdat we de Cape town ringen van 2,3 mm toch wel op willen maken. We hebben er nog ongeveer 120 van, en weten dat na deze ochtend te reduceren tot exact 100 stuks. Om een uur of 10 hebben we de netten allemaal weer opgeruimd en ploegt de volle terreinwagen zich weer terug naar de hoofdweg. We hebben een erg korte maar toch wel weer erg waardevolle vangochtend kunnen houden onder prima weersomstandigheden, al was wat meer schaduw handiger geweest. You can’t have it all.

Totalen ochtendvangst (87 mtr net):
-----------------------------------

Rietzanger 9 + 1 eigen terugvangst
Grote karekiet 3
African reed warbler 2
Orange breasted (zebra) waxbill 6
Cape reed warbler 7 + 1 eigen terugvangst
Red-headed quelea 5
Red-billed quelea 19
Red-collared widowbird 2
Bronze mannikin 3
Thick-billed weaver 3
Tropical boubou 1
Coppery sunbird 1
Little rush warbler 0 + 1 eigen terugvangst.
-------------------------------------------------
Totaal 61 nieuw geringd en 3 eigen terugvangsten.


Tussen de middag hebben we nog even rust genomen, gedoucht ter afkoeling en hebben nog even van de internetfaciliteiten van Fringilla gebruik gemaakt. Ik geloof dat ik daarover nog niet eens geschreven heb… in onze eerste week alhier stelden we vast dat de computerruimte die als internetcafé gebuikt werd helemaal leeg was. We vroegen of het internetcafé opgedoekt was, en kregen daarop bevestigend antwoord en dachten dat we niet meer van internet gebruik konden maken. Maar nu bleek dat er in plaats daarvan een wifi-hotspot was aangelegd en dat we dus gewoon draadloos kunnen internetten in de tuin en op de receptie van Fringilla…. Op onze vraag waarom dat niet werd gezegd kregen we het typerende Afrikaanse antwoord : ‘omdat jullie daar niet naar gevraagd hebben… ‘.
Maar goed, na een stevige lunch die weer een zware bodem legde zijn we vertrokken richting de hoofdstad Lusaka, waar Bennie vanavond een lezing over het zwaluwonderzoek moet geven. Daarvoor moeten we ook nog even naar de terreinwagenverhuurder om een nieuw vignet te halen. Dit vignet is het antwoord van de Zambiaanse regering op het Kyoto-verdrag voor reductie van de CO2-uitstoot. Je betaald 200.000 Kwacha voor een officieel papiertje met een stempel dat je op je voorruit moet plakken en daarna mag je verder gaan met het rondrijden met een grote zwarte rookpluim achter je auto aan… Het klinkt absurd en sterker nog: dat is het ook. Peter rijdt op de heenweg en we knallen met een behoorlijke gang naar Lusaka. In de stad moet Bennie nog even op het laatste moment uitleggen dat het stoplicht aan de overkant van het kruispunt ook voor ons geldt (ik had m ook helemaal niet gezien…) en dat voetgangers op zebrapaden hier ook gewoon voorrang hebben….
Het is al flink druk op straat en we zien hele groepen mensen onderweg naar huis in de gebruikelijk tjokvol gestouwde kleine blauwwitte minibusjes, maar ook vrachtwagens met open laadbakken die afgeladen vol zitten met mannen die tegen de rand van de laadbak staan als haringen in een ton. Later blijkt dat Zambia vanavond een belangrijke halve finale tegen Nigeria moet spelen in de kwalificatieseries voor de Africa-cup. Om bij het kantoor van de ZOS te komen moeten we dwars door de stad en door de regeringswijk met veel belangrijke overheidsgebouwen. Om 17:45 uur arriveren we bij het kantoor dat net zoals alle bedrijfsgebouwen en woningen van niet-Zambianen achter een hoge muur met poort en bewaker schuilgaat. Het kantoor blijkt zo ongeveer zo groot als 2 Hollandse garageboxen en keurig netjes hebben de medewerkers alles al voorbereid compleet met scherm en beamer. Bennie kon dus meteen inpluggen en beginnen. Eerst was er nog tijd voor een hapje en drankje en kennismaking met de inmiddels arriverende bezoekers. Daarbij een aantal gezichten die we al kenden van de excursie van gisteren, maar ook onbekenden. Het werd een leuke, duidelijk merkbaar voor de bezoekers leerzame avond. De medewerker van Nkanga national park, Leslie Reynolds die 2 jaar geleden met een Kalshnikov-geweer over de schouder de ringers stond te bewaken tegen Hippo’s en krokodillen was er ook. Een leuke jongen van ouders die in de landbouw in Zimbabwe hebben gezeten en daar zoals zoveel andere blanke boeren zijn verdreven. Leslie weet vooral veel van de geluiden van Afrikaanse soorten, en hij heeft na afloop van de lezing van Bennie in ieder geval nog een voor ons moeilijke Cisticola kunnen identificeren. Onze vraagtekens bij de Southern, danwel northern puffback blijven echter vooralsnog open staan. Ook zijn vader was aanwezig en toonde zich ook een zeer in Europese vogels geïnteresseerde man. Leslie vertelde dat hij mij kende van internet en regelmatig mailtjes van mij zag passeren. Tja, de wereld is echt heel klein geworden…
Na afloop van de lezing werden we voor een Italiaans diner thuis uitgenodigd door een Italiaans echtpaar waarvan de man op de ambassade in Lusaka werkt. Wat en verwennerij werd dat; moet je vooral mij vragen, de italiaanse keuken.. De gastheer trok een werkelijk heerlijke rode wijn open en er kwam een schaal Fetakaas op tafel waar je het water van uit de mond liep. Ook het diner was fantastisch. De hapje en het eten werden gelardeerd met discussies over politiek, de bevolkingsgroei en de daarmee gepaard gaande problemen in Afrika en werd afgesloten met de onheilsprofetiën rondom 2012 en in vroeger tijden verloren gaande hoogstaande culturen…. Kortom, het werd een latertje. Daarna was het voor ons zaak om in het donker weer terug naar Chisamba te rijden. En dat wordt in Afrika echt afgeraden…. Een avontuur an sich dus en dat kan ik nu inmiddels wel onderschrijven. We hebben helemaal geen problemen gehad, maar het is een lot uit de loterij dat je de rit zonder kleerscheuren kunt maken want je komt in de pikdonkere duisternis maar zo ineens met een noodgang afgereden op een auto of vrachtwagen die totaal onverlicht met pech langs de weg staat en overal kunnen ten allen tijde ineens mensen in het stikdonker op het 1 meter brede vluchtstrookje lopen waar je met 120 km/uur langsheen raast. Zoals gezegd, we hebben geen problemen ondervonden maar een aanrader is het zeker niet….